PISANJE SKRAĆENICA U BIOMEDICINSKIM NATPISIMA

13/05/2020 Vest objavio Nevenka Stojanović

„Publikovanje u medicini još uvek odražava tradiciju profesionalizma i etike koju moramo očuvati“ (Mike Grace)

„Iznad svega, čin publikovanja je izjava pod zakletvom, svedočenje“ (Lederberg Joshua).

Koliko je to ozbiljan posao pokazao je prof. dr Jovan Savić u svojoj knjizi „Kako napisati, objaviti i vrednovati naučno delo u biomedicini“ u kojoj je, u posebnom dodatku, ukazao na skraćenice, korekturu, transliteraciju ćiriličkih slova na engleski jezik i opštu latinicu, sa dobronamernim sugestijama koje se odnose na stil, jezik i pravopis, što nam govori da prof. Savić, pored ogromnog naučnog znanja, poseduje rafinirano osećanje za jezik i da je poštovalac jezičkih normi. Redovi koji slede zapažanja su prof. Savića i sigurno zaslužuju pažnju naučne javnosti.

Najčešće nepravilnosti u skraćivanju u biomedicinskim napisima odnose se na skraćivanje reči (zvanja) „asistent“ i izraza (naučnog stepena) „doktor nauka„.

Pravila skraćivanja zа opšte skraćenice su: skraćivanje reči vrši se na suglasnik tako da izostavljeni deo reči počinje samoglasnikom; skraćenice se pišu malim slovima i, sem retkih izuzetaka, obeležavaju se tačkom.

asist. = asistent

Kao duža reč, reč asistent se skraćuje do trećeg samoglasnika: asist. (ent) (Pešikan i dr, Pravopis srpskog jezika, 1993 s. 297, postupak d). Najčešće se ova reč skraćuje nepravilno na „ass.“ Razlog bi mogao biti u tome, što se na engleskom ova reč piše sa dva slova „s “ (assistant). Međutim, Englezi ovu reč skraćuju na „asst. „. Reč napisana kao „ass“ baš u engleskom jeziku ima nepristojno značenje (magarac, zadnjica i si.) za onog ispred čijeg imena se stavlja, pa bi je, i zbog toga, trebalo izbegavati.

dr sc. – doktor nauka

dr – doktor

Ovo je sažeta skraćenica koja uključuje završetak skraćene reči i piše se bez tačke (Pešikan i dr. Pravopis srpskog jezika, 1993 s. 297, postupak g). Isti postupak je i pri skraćivanju izraza „magistar“ (mr).

sc. = scientio (lat. nauka )

Za ovu reč pri skraćivanju, sem opštih pravila, važi sledeće: reč koja počinje suglasnicima skraćuje se na početnu grupu suglasnika ( sc )ientio ( Pešikan i dr. Pravopis srpskog jezika, 1993 s. 297, postupak a), i piše se s tačkom.Kod nas se ova reč najčešće nepravilno skraćuje na „sci.“ ( na samoglasnik i ). Čudno je da pogrešno pisanje ove reči uporno i tvrdokorno opstaje, iako je postupak skraćivanja prema novom „Pravopisu“ jasan. Razlog prihvatanja nepravilnog pisanja ove skraćenice mogla bi biti činjenica da Englezi svoju reč „science“ (nauka) skraćuju na „sci.“ , ali zato reč nauka (scientio) u pisanju naučnog stepena, npr. magistar nauka (MSc) ili doktor nauka (DSc), skracuju na Sc. ( veliko slovo S ). Istrajavanje na nepravilnom pisanju ove skraćenice kod nas je verovatno posledica nase površnosti i inertnosti da menjamo ono sto je, ко zna kada i kako , „zaživelo“

Skraćenica zvanja Doc. dr i Prof. dr pišu se velikim slovom samo na početku rečenice ili naziva (u sredini teksta malim slovom – doc. dr, prof. dr).

vanredni profesor = vanr. prof.
redovni profesor = red. prof.
primarijus = prim.

Što se tice redosleda ispisivanja titula i zvanja to bi trebalo da izgleda ovako:

Mr sc. med. dr Petar Petrović
Asist. mr sc. med. dr Petar Petrović
Asist. dr sc. med. dr Petar Petrović
Prim. dr Petar Petrović
Prim. dr sc med. dr Petar Petrović
Prof. dr Petar Petrović, vanr. prof. Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci
Prof. dr Petar Petrović, red. prof. Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci

U biomedicinskim napisima skraćenice vanr. i red. prof. obično se ne pišu, ali u natpisima na kabinetima, lekarskim sobama i si. mogu se pisati.

PRAVILNIK O LISTI STRUČNIH, AKADEMSKIH I NAUČNIH NAZIVA

(„Sl. glasnik RS“, br. 53/2017, 114/2017, 52/2018, 21/2019, 34/2019, 6/2020 i 24/2020)

LISTA STRUČNIH, AKADEMSKIH I NAUČNIH NAZIVA

Oblast: MEDICINSKE NAUKE

AKADEMSKE
osnovne (180 ESPB)	– organizator zdravstvene nege	– Org. zdrav. nege
osnovne (240 ESPB)	– diplomirani organizator zdravstvene nege – diplomirana medicinska sestra – diplomirani terapeut rehabilitacije – diplomirani fizioterapeut	– Dipl. organiz. zdrav. nege – Dipl. med. sest. – Dipl. terap. rehab. – Dipl. fizioterap.
master (180+120=300 ESPB) (240+60=300 ESPB)	– master organizator zdravstvene nege – master medicinska sestra – master terapeut rehabilitacije – master palijativne medicine – master regenerativne medicine – master ishrane i suplementacije	– Mast. organiz. zdrav. nege – Mast. med. sest. – Mast. terap. rehab. – Mast. palijat. med. – Mast. reg. med. – Mast. ish. i supl.
Integrisane (360 ESPB)	– doktor medicine	– Dr med.
specijalističke (360+60=420 ESPB)	– specijalista doktor medicine	– Spec. dr med.
doktorske (300+180=480 ESPB)	– doktor medicinskih nauka	– Dr sci. med.

STRUKOVNE
osnovne (180 ESPB)	– strukovna medicinska sestra – strukovna medicinska sestra babica – strukovna medicinska sestra vaspitač – strukovni sanitarno-ekološki inženjer – strukovni medicinsko-laboratorijski tehnolog – strukovni medicinski radiolog – strukovni nutricionista dijetetičar – strukovni kozmetičar estetičar – strukovni zubni protetičar – strukovni instrumentar – strukovni fizioterapeut – strukovni radni terapeut – strukovni anestetičar	– Struk. med. sest. – Struk. med. sest. bab. – Struk. med. sest. vasp. – Struk. sanit. ekol. inž. – Struk. med. lab. tehnol. – Struk. med. radiol. – Struk. nutr. dijet. – Struk. kozm. estet. – Struk. zub. protet. – Struk. instrum. – Struk. fizioterap. – Struk. rad. terap. – Struk. anest.
specijalističke (180+60=240 ili 180+120=300 ESPB)	– specijalista strukovna medicinska sestra – specijalista strukovna medicinska sestra babica – specijalista strukovni sanitarno-ekološki inženjer – specijalista strukovni medicinsko-laboratorijski tehnolog – specijalista strukovni medicinski radiolog – specijalista strukovni nutricionista dijetetičar – specijalista strukovni kozmetičar estetičar – specijalista strukovni zubni protetičar – specijalista strukovni instrumentar – specijalista strukovni fizioterapeut – specijalista strukovni radni terapeut – specijalista strukovni anestetičar	– Spec. struk. med. sest. – Spec. struk. med. sest. bab. – Spec. struk. sanit. ekol. inž. – Spec. struk. med. lab. tehnol. – Spec. struk. med. radiol. – Spec. struk. nutr. dijet. – Spec. struk. kozm. estet. – Spec. struk. zub. protet. – Spec. struk. instrum. – Spec. struk. fizioterap. – Spec. struk. rad. terap. – Spec. struk. anest.
master (180+120=300 ESPB)	– strukovni master medicinska sestra – strukovni master sanitarno-ekološki inženjer – strukovni master medicinski radiolog – strukovni master nutricionista dijetetičar – strukovni master kozmetičar estetičar – strukovni master instrumentar – strukovni master fizioterapeut – strukovni master anestetičar – strukovni master radni terapeut	– Struk. mast. med. sest. – Struk. mast. sanit. ekol. inž. – Struk. mast. med. radiol. – Struk. mast. nutr. dijet. – Struk. mast. kozm. estet. – Struk. mast. instrum. – Struk. mast. fizioterap. – Struk. mast. anest. – Str. msrrad. ter.

Oblast: STOMATOLOŠKE NAUKE
AKADEMSKE
Integrisane (300 ESPB)	– doktor stomatologije – master stomatološka sestra	– Dr. stom. – Mast. stom. sestr.
specijalističke (300+60=360 ESPB)	– specijalista doktor stomatologije	– Spec. dr. stom.
doktorske (300+180=480 ESPB)	– doktor medicinskih nauka – stomatologija	– Dr sci. med.
STRUKOVNE
osnovne (180 ESPB)	– oralni higijeničar	– Oral. hig.
specijalističke (180+60=240 ESPB)	– specijalista oralni higijeničar	– Spec. oral. hig.
master (180+120=300 ESPB)	– strukovni master oralni higijeničar	– Struk. mast. oral. hig.

Oblast: FARMACEUTSKE NAUKE
AKADEMSKE
osnovne (180 ESPB)	– farmaceut	– Farm.
osnovne (240 ESPB)	– diplomirani farmaceut	– Dipl. farm.
master (180+120=300 ESPB) (240+60=300 ESPB)	– magistar farmacije – magistar farmacije – medicinski biohemičar	– Mag. farm. – Mag. farm. med. biohem
integrisane (300 ESPB)	– magistar farmacije – magistar farmacije – medicinski biohemičar	– Mag. farm. – Mag. farm. – med. biohem.
specijalističke (300+60=360 ESPB)	– specijalista farmacije – specijalista farmacije – medicinski biohemičar	– Spec. farm. – Spec. farm. med. biohem.
doktorske (300+180=480 ESPB)	– doktor medicinskih nauka – farmacija	– Dr sci. med.
STRUKOVNE
osnovne (180 ESPB)	– strukovni farmaceut	– Struk. farm.
specijalističke (180+60=240 ESPB)	– specijalista strukovni farmaceut	– Spec. struk. farm.
master (180+120=300 ESPB)	– strukovni master farmaceut	– Struk. mast. farm.

Oblast: SPECIJALNA EDUKACIJA I REHABILITACIJA
AKADEMSKE
osnovne (180 ESPB)	– defektolog – terapeut	– Defektol. – Terap.
osnovne (240 ESPB)	– diplomirani defektolog – diplomirani terapeut – diplomirani logoped	– Dipl. defektol. – Dipl. terap. – Dipl. logop.
master (180+120=300 ESPB) (240+60=300 ESPB)	– master defektolog – master terapeut – master logoped	– Mast. defektol. – Mast. terap. – Mast. logop.
specijalističke (300+60=360 ESPB)	– specijalista defektolog – specijalista terapeut	– Spec. defektol. – Spec. terap.
doktorske (300+180=480 ESPB)	– doktor nauka – specijalna edukacija i rehabilitacija – doktor nauka – logopedija – doktor defektoloških nauka	– Dr – Dr – Dr
STRUKOVNE
osnovne (180 ESPB)	– strukovni defektolog – strukovni terapeut	– Struk. defektol. – Struk. terap.
specijalističke (180+60=240 ESPB)	– specijalista strukovni defektolog – specijalista strukovni terapeut	– Spec. struk. defektol. – Spec. struk. terap.
master (180+120=300 ESPB)	– strukovni master defektolog	– Struk. mast. defektol.
master (180+120=300 ESPB)	– strukovni master terapeut	– Struk. mast. terap.